‘Doen wat werkt’. Dat was het thema van de tweede editie van het congres Passie voor Opleiden van de Opleidingsraad. Ruim tweehonderd praktijkopleiders, opleidelingen, P-opleiders, docenten, stagecoördinatoren, hoofdopleiders en anderen met een rol in de opleiding ontmoetten elkaar vandaag in Egmond aan Zee. Om onder leiding van dagvoorzitter Marjolein Koementas, plaatsvervangend hoofdopleider, samen te leren, ervaringen uit te wisselen en in gesprek te gaan over het belang van evidence based werken en opleiden.

Voorzitter Maartje Schoorl van de Opleidingsraad opende het congres met de woorden: “We zijn allemaal opleiders en dat bindt ons”. Ze vertelde onder meer over de implementatie van de adviezen die ontwikkeld zijn binnen Programma APV. “Begin december zijn de definitieve adviezen opgeleverd aan de minister van VWS. De minister heeft positief gereageerd en dat betekent dat we aan de slag kunnen. We hoeven nergens op te wachten.” Op veel plekken is ook al een start gemaakt, onder meer met de oprichting van regionale samenwerkingsverbanden en initiatieven om de directe aansluiting tussen master en gz-opleiding te realiseren. De Opleidingsraad ondersteunt het veld bij de implementatie van de APV-adviezen en heeft hiertoe een Implementatiecoalitie in het leven geroepen.

Beginnen bij het begin 
Tijn Kool, hoogleraar Passende zorg, riep in zijn key-note de deelnemers op om zeker ook in de opleiding aandacht te besteden aan passende zorg. “In alle domeinen van de zorg is sprake van diagnose-expansie. De Raad voor Volksgezondheid en Samenleving publiceerde hier onlangs een rapport over.” Kool haalde meerdere voorbeelden aan van niet-passende zorg, waaronder het op grote schaal voorschrijven van ADHD-medicatie aan kinderen, wat tegen de richtlijn indruist. “Passende zorg bieden, in samenwerking met de patiënt, is uiteindelijk een gedrags- en cultuurverandering. Daar moet je mee beginnen bij het begin: in de opleiding.” Kool onderstreepte onder meer het belang van oefenen met gesprekken over behandelkeuzes. “Soms willen patiënten een behandeling waarvan je als professional weet: dat werkt niet, dat moeten we niet doen. Gespreksvaardigheden zijn dan cruciaal.” 

Andrea Evers, hoogleraar Gezondheidszorgpsychologie, doet al jaren onderzoek naar placebo- en nocebo-effecten en gaf daar een key-note over. “Bij placebo-effecten wordt al snel gedacht aan pillen. Maar onder placebo-effecten verstaan we eigenlijk alle non-specifieke factoren. Zoals de witte jas bij de arts of de warme, vriendelijke, geruststellende houding van de psycholoog. Ook een hoge verwachting van de therapie kan al een positief effect op de cliënt hebben. Het is goed als psychologen zich bewust zijn van deze effecten, zodat ze die systematisch kunnen inzetten.” Uit het onderzoek van Evers is onder meer een  gratis e-training voortgekomen, die mogelijk interessant is voor de opleiding.

Directe aansluiters zijn jonger
Hoe is het om jongere mensen in de opleiding te verwelkomen? Daarover ging het tijdens de plenaire talkshow ‘Directe aansluiting master – Gz-opleiding’. Ervaringen werden gedeeld door plaatsvervangend hoofdopleider Loes van Aken in Nijmegen, decaan van de Parnassia Academie Ursula Klumpers en Beanca de Jong, opleider Kinder-IC-verpleegkunde in het UMC Groningen. Alle drie hebben ze ervaring met begin-twintigers in de opleiding en die zijn positief. “Eén van de meest uniforme ervaringen van praktijkopleiders is dat ze verrast zijn over hoe snel ze leren. Het zijn sponzen, hun leercurve is enorm”, vertelde Van Aken. “Door gestructureerd en met de juiste ondersteuning te leren zijn ze sneller bewust bekwaam”, vulde Klumpers aan.

De talkshowgasten reageerden ook op de twijfel die sommigen hebben over de instroom van jonge mensen. Van Aken, die ook in een artikel in De Psycholoog ervaringen deelde: “Het rijpingsargument begrijp ik niet zo goed. Wat je daarmee eigenlijk zegt is: ‘je moet nog rijpen voordat je gedegen begeleiding en supervisie krijgt’. Ondertussen moeten masterstudenten het in hun eentje zien te rooien met problematiek die steeds complexer wordt. Rijpen doe je volgens mij in een vruchtbare omgeving.” Klumpers was het daar volledig mee eens: “De veiligheid om te leren is voor mensen die in opleiding zijn veel groter.”

Ook GIOS klinische neuropsychologie Louise Pilon zat aan de talkshowtafel. Ze was 23 toen ze startte met de Gz-opleiding en rondt op haar 30^e de specialistenopleiding af. “Het eerste halfjaar was de overgang best groot, vooral omdat ik vanuit het studentenleven in het werkende leven stapte. Inhoudelijk vond ik de overgang minder groot. Ik had in de master net alle vakken gehad, wetenschappelijke vaardigheden zaten vers in mijn hoofd en het doorlopen van de diagnostische cyclus ging me goed af. De extra werkbegeleiding en supervisie die je als directe doorstromer in de eerste maanden krijgt dragen zeker bij aan het gestructureerd leren en jezelf verder ontwikkelen, om het werk goed te kunnen doen. Ik denk dat je als opleideling vooral ook zélf proactief moet zijn in de praktische zaken waar je tegenaan loopt, zoals de werking van het EPD.”

Evidence based coaching
Na de talkshow kreeg kinderhematoloog Anne de Pagter de microfoon. Ze vertelde in de laatste key-note van het congres gepassioneerd over het belang van ondersteuning bij persoonlijke en professionele ontwikkeling voor iedere zorgprofessional. De Pagter is initiatiefnemer van Challenge & Support, een multidisciplinaire beweging van en voor zorgprofessionals. De stichting heeft evidence based coachingprogramma’s voor zorgprofessionals ontwikkeld en dat werkt: deelnemers ervaren meer autonomie, minder stress en uitputting en meer bevlogenheid. Bovendien is er minder uitval en een betere werk-privé-balans. De Pagter: “Om goede zorg te leveren en een wezenlijke verbinding met patiënten aan te gaan, moet je je als zorgprofessional kwetsbaar kunnen opstellen en kunnen reflecteren. Met onze stichting willen wij dat op een laagdrempelige manier bevorderen en persoonlijke ontwikkeling en reflectie voor zorgprofessionals volledig vanzelfsprekend maken.” Het Institute of Coaching, verbonden aan Harvard Medical School, beloonde De Pagter met de prestigieuze Anthony Grant Award for Research Excellence.

Beste Praktijkopleider 2025
Wieneke Goenee, praktijkopleider bij Arkin, ging aan het eind van het congres naar huis met de allereerste Opleidersprijs. Ze nam deze prijs voor de Beste Praktijkopleider in ontvangst van Hannemike Steinhagen, voorzitter van de Kamer BIG Opleidelingen NIP. De Opleidersprijs is een initiatief van opleidelingen en is mogelijk gemaakt door NIP en FGzPt. De prijs bestaat uit een award en een cheque van €1000,-, te besteden aan het verbeteren van de kwaliteit van de opleiding en ter ondersteuning van goed opleiderschap.  

Passie voor Opleiden 2026
De volgende editie van Passie voor Opleiden vindt plaats op 8 april 2026 in Egmond aan Zee met als thema ‘Slim opleiden, sterke zorg!’.

Foto: Lucien Kroon